“Adam Hanuszkiewicz. Barbarzyńca czy nowator?”. Wystawa i konferencja naukowa
Do 31 stycznia 2025 w Pałacu Czapskich jest prezentowana wystawa, która podąża szlakiem wybranych najsłynniejszych i wzbudzających największe kontrowersje przedstawień Adama Hanuszkiewicza; przypomina również o Hanuszkiewiczu – aktorze. Ekspozycja “Adam Hanuszkiewicz. Barbarzyńca czy nowator?” powstała we współpracy z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego. Oprowadzania kuratorskie: 22 i 26 stycznia 2025, godz. 12.00.
Teatr Hanuszkiewicza od początku wzbudzał gwałtowne spory. Oponenci oskarżali reżysera o spłycanie wielkiej literatury i tanie efekciarstwo, publicystykę i kokietowanie masowej widowni. Szczególnie gorące emocje wzbudzała popularna działalność Hanuszkiewicza pod szyldem Teatru Narodowego, kiedy osiągnęła swoje apogeum.
Polemizowali z reżyserem wybitni krytycy: Konstanty Puzyna, Marta Fik, Jerzy Koenig. Wspierali koncepcje Hanuszkiewicza wybitni naukowcy związani z Instytutem Badań Literackich – Stefan Treugutt, Maria Janion, Ryszard Przybylski i Jarosław Marek Rymkiewicz.
„Za Hanuszkiewiczem stali przede wszystkim widzowie, tłumnie odwiedzający najpierw Teatr Powszechny, a później – Teatr Narodowy. „Właśnie dyrekcja Hanuszkiewicza była tym okresem w historii Teatru Narodowego, gdy miał on rzeczywistego partnera w publiczności. Może nie był wtedy Teatrem Narodowym, ale był teatrem narodu” – Magdalena Raszewska, „Teatr Narodowy 1949–2004”.
Styl reżyserski
Styl reżyserski Adama Hanuszkiewicza kształtował się równocześnie w studio telewizyjnym i na scenie. Wprowadził do teatru zasady dynamicznego montażu i kompozycji kadru (zwłaszcza w adaptacjach powieści) oraz sposób wykorzystania światła uwzględniający szczególnie aktora lub rekwizyt.
„Autonomiczności sztuki teatru”
Hanuszkiewicz był demonstracyjnie wierny zasadzie „autonomiczności sztuki teatru”, radykalnie przeciwstawiał się gotowym strukturom dramatycznym – głównie w warstwie wizualnej. Mnożył efektowne pomysły inscenizacyjne, które często dominowały nad całością przekazu. Inspiracji szukał w kulturze popularnej – tym sposobem teatralne skutecznie trafiał w oczekiwania masowej widowni drugiej połowy lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku.
„Teatr to rytuał, napięcie, wyładowanie energii, branie energii. To msza profanum” – Adam Hanuszkiewicz.
Konferencja naukowa: „Adam Hanuszkiewicz. Barbarzyńca czy nowator? 9 grudnia 2024, 9:00–18:45”
Barbarzyńca czy nowator? Błazen czy kapłan? Konformista czy idealista? Teatr popularny Adama Hanuszkiewicza (1924–2011) był uwielbiany przez publiczność i środowisko naukowe skupione wokół Instytutu Badań Literackich, a negowany przez część poważnej krytyki. Hanuszkiewicz był mistrzem autokreacji i chyba jedynym – obok Jana Englerta – masowo rozpoznawalnym dyrektorem Teatru Narodowego.
Jak każdy twórca, działający w drugiej połowie XX wieku w Polsce, uwikłał się w politykę i PRL. Trzynaście lat po śmierci Adama Hanuszkiewicza nikt nie pokusił się o napisanie biografii tego aktora, reżysera, dyrektora.
Dzieło Hanuszkiewicza jest rozdziałem historii teatru. Warto otworzyć archiwa i przyjrzeć się temu życiu w sztuce z różnych stron, zrewidować obiegowe sądy, być może zmienić krzywdzące opinie. Sześćdziesiąt lat intensywnej pracy zawodowej Hanuszkiewicza oznacza ogrom materiałów i tematów do wyboru, który nigdy nie odda sprawiedliwości bohaterowi.
Co, gdzie, kiedy
- “Adam Hanuszkiewicz. Barbarzyńca czy nowator?”. Wystawa
9 grudnia 2024–31 stycznia 2025
wernisaż: 9 grudnia, godz. 19:00
Pałac Czapskich
Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie
Krakowskie Przedmieście 5 - „Adam Hanuszkiewicz. Barbarzyńca czy nowator?”. Konferencja naukowa9 grudnia 2024, godz. 9:00–18:45
ASP SHOWROOM
Krakowskie Przedmieście 5 - oprowadzania kuratorskie: 22 i 26 stycznia 2025, godz. 12.00
organizatorzy:
Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego