Jacek Dyrzyński ze swoimi pracami, fot. Marek Szymański; dzięki uprzejmości autora
Profesor Jacek Dyrzyński (1946-2025) zmarł 1 lutego 2025 roku, w przededniu otwarcia swojej wystawy w Galerii Opera.
Dyplom Jacka Dyrzyńskiego, 1972. Archiwum ASP w Warszawie
Z Akademią Sztuk Pięknych w Warszawie był związany przez kilkadziesiąt lat. Jako absolwent Liceum Technik Teatralnych w 1966 roku rozpoczął studia na Wydziale Malarstwa, początkowo w Katedrze Scenografii Władysława Daszewskiego, a po jej rozwiązaniu u Tadeusza Dominika i Aleksandra Kobzdeja, u którego w 1972 z wyróżnieniem obronił dyplom. Wówczas rozpoczął pracę jako asystent Romana Owidzkiego w Pracowni Wiedzy o Działaniach i Strukturach Wizualnych. W 1983 przejął jej prowadzenie i kontynuował je do 2018; od 1995 jako profesor zwyczajny sztuk plastycznych.
Kontynuacja tradycji dydaktycznych Akademii
Jacek Dyrzyński i Roman Owidzki, Galeria Działań, fot. Jan Mioduszewski; dzięki uprzejmości autora
Profesor Dyrzyński rozwijał program Romana Owidzkiego – ucznia Wojciecha Jastrzębowskiego – przyjmując tym samym rolę kolejnego ogniwa tradycji dydaktycznej warszawskiej Akademii.
O jego nauczaniu prof. Owidzki pisał: „Dyrzyński wymaga od studentów konsekwentnego przestrzegania przyjętych założeń dotyczących wykonywanych ćwiczeń. Wymaga jasnego ukazania w budowie dzieła roli omawianych problemów. Lecz rozumie dobrze, że zbyt sztywne przestrzeganie narzuconych rygorów może czasem zniszczyć indywidualne, twórcze dążenie młodego artysty”.
[Jacek Dyrzyński. Malarstwo, s. 169, ASP 2017]
Inna formuła obrazu
Efekty tego nauczania były wielokrotnie prezentowane nie tylko podczas pokazów okresowych Akademii, lecz także jako wspólne wystawy pracowni poza murami uczelni. W 2014 Salon Akademii zaprezentował ekspozycję „Inna formuła obrazu”, przyjmując za tytuł cytat z wypowiedzi Dyrzyńskiego, określający charakter Pracowni, którą „można traktować jako laboratorium poszukiwań związanych z instalacją, obiektem, kolorem i poszerzoną definicją obrazu”. [J. Mioduszewski, wstęp w Inna formuła obrazu, Warszawa 2014, s. 9]
Prorektor do spraw studenckich
Wśród studentów pracownia cieszyła się uznaniem, a profesor opinią uważnego i wspierającego pedagoga. W konsekwencji takiego powszechnego przekonania, w 1999 został wybrany na prorektora do spraw studenckich, którą pełnił przez dwie kadencje do 2005.
Jacek Dyrzyński i Katarzyna Bąkowska, montaż wystawy końcowej Pracowni, 2009, fot. Jan Mioduszewski; dzięki uprzejmości autora
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 1
Jacek Dyrzyński, montaż wystawy końcowej Pracowni, 2009, fot. Jan Mioduszewski; dzięki uprzejmości autora
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 2
Jacek Dyrzyński, montaż wystawy końcowej w Pracowni, 2009, fot. Jan Mioduszewski; dzięki uprzejmości autora
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 3
Wcześniej jeszcze, podczas dwóch kadencji na stanowisku dziekana Wydziału Malarstwa, propagował twórczość absolwentów Wydziału w warszawskich galeriach.
W życie uczelni angażował się aktywnie od lat studenckich, kiedy współredagował pismo studenckie „Aspekt”. Był pomysłodawcą tego tytułu, zawierającego akronim ASP.
Wielokrotnie angażował się w inicjatywy o charakterze jednoczącym środowisko i kwestionującym ustalone podziały, np. pełniąc w 1994 rolę komisarza wystawy „Inne przestrzenie”, pokazującej twórczość artystów różnych wydziałów uczelni, w wielu jej ówczesnych przestrzeniach wystawienniczych.
Już jako emeryt prezesował (do 2020 roku) Towarzystwu Przyjaciół ASP, pozostając jego aktywnym członkiem.
Język geometrycznej abstrakcji
Jacek Dyrzyński, dyptyk "Refleksy", 1995, Muzeum ASP w Warszawie, fot. Wojciech Holnicki-Szulc
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 1
Jacek Dyrzyński, "Zapis", 1995, Muzeum ASP w Warszawie, fot. Wojciech Holnicki-Szulc
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 2
Jacek Dyrzyński swoją twórczość konsekwentnie rozwijał w języku geometrycznej abstrakcji. Posługując się rysunkiem, malarstwem lub kolażem, badał oddziaływanie faktur i form, zamkniętych najczęściej i uporządkowanych wewnątrz kwadratu, uznawanego przez artystę za figurę idealną, uosobienie abstrakcji, nieistniejące w świecie przyrody i niepoddające się interpretacjom semantycznym.
W tych ramach konsekwentnie przestrzeganych założeń mieściła się wrażliwość na materię i barwę, z jej zmiennością i dynamizującymi efektami wizualnymi. Malował także na jedwabiu, zderzając przejrzystość materiału z geometrycznymi motywami i wykorzystując ją do budowania wielowarstwowych, zmiennych w odbiorze kompozycji.
Nie porzucił również scenografii; zrealizował ich wiele w przeciągu swojej aktywności twórczej.
Ostatnia wystawa
Wystawa Jacka Dyrzyńskiego w Galerii Opera 2025
Profesor aktywnie uczestniczył w wystawach zbiorowych; był jurorem licznych konkursów i festiwali. Za osiągnięcia twórcze i pedagogiczne kilkakrotnie został uhonorowany medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Jego wystawy indywidualne cieszyły się zawsze dużym uznaniem i frekwencją.
Ostatnia, przygotowywana przy jego udziale, a otwarta dwa dni po śmierci, stała się zarazem jego pożegnaniem.
Jacek Dyrzyński ze swoimi pracami, fot. Marek Szymański; dzięki uprzejmości autora
