Alegorie i symbole

Sala Mieszczańska skrywa zapomniane już dzisiaj tajemnicze figury z atrybutami odpowiadającymi ich symbolicznemu znaczeniu – dwie z nich znajdą nowe życie na porcelanowych obiektach stworzonych przez artystkę.

Na wystawie zobaczymy zarówno tradycyjne grafiki wykonane przez Cieślińską-Kawecką, jak i prace wykorzystujące nowoczesne techniki graficzne – artystka nasyca w nich rysunkiem nie tylko arkusze papieru i tekstylia, ale także starą porcelanę i inne obiekty przestrzenne.

Na przestrzeni wieków pojęcia abstrakcyjne wyrażano za pomocą symbolicznych obrazów. Popularne kiedyś przedstawienia alegorii odnajdziemy także w Ratuszu Staromiejskim w Gdańsku – w formie XVII-wiecznego cyklu malowideł zatytułowanego Sybille.

Odnosząc się do historycznej spuścizny Ratusza w swojej pracy zainspirowałam się słynnym XVI-wiecznym słownikiem ikonologicznym Cesarego Rippy. Zgromadzone przez autora przedstawienia alegorii potraktowałam jako punkt wyjścia do własnych artystycznych transformacji.

Ważnym elementem moich kompozycji są motywy zapożyczone ze zbioru ilustracji Ernsta Haeckela Artystyczne formy przyrody (Kunstformen der Natur) opublikowanego w latach 1899-1904. Formy botaniczne inspirowane mikroskopowymi powiększeniami organizmów wykonanymi przez Haeckela tworzą tajemniczy organiczny entourage dla wybranych alegorii. Posługując się cytatami z dawnych rycin, wprowadzam widza w świat wielopłaszczyznowych odniesień i konwencji artystycznych.

Profesor sztuk plastycznych, artysta grafik. Ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie (1991), gdzie obecnie prowadzi pracownię w Katedrze Grafiki Warsztatowej. Od 2015 roku jest prezesem Fundacji Stypendia i Nagrody im. Tadeusza Kulisiewicza, od 2016 jest członkiem Zarządu SMTG Kraków. Działa jako kurator wielu wystaw graficznych. Jest członkiem jury konkursów o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Laureatka nagród przyznawanych w kraju i za granicą, m in.: Nagroda Kochi International Triennial Exhibition of Prints, Japonia (2006), Nagroda The Naka-Tosa Museum of Art, Japonia (2009), Nagroda 8. Triennale Grafiki Polskiej, Katowice (2012), Nagroda 7. Biennale Sztuki Graficznej Ziemi Seklerskiej, Rumunia (2022).

Na zdobionym suficie Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego znajduje się dwanaście XVII-wiecznych przedstawień malarskich – to Sybille. Za ich autora uznaje się cenionego gdańskiego malarza Adolfa Boya (1612-1680), który stworzył cykl na podstawie pochodzącego z 1635 roku miedziorytu Gillesa Rousseleta sporządzonego z kolei według rysunków Claude’a Vignona. Sybille powstały na zamówienie jednej z zamożnych gdańskich rodzin i dopiero od początku XX wieku zdobią Ratusz – najpierw Gabinet Burmistrza, teraz zaś Salę Mieszczańską.

Obrazy zachowują jednolitą kompozycję: wyobrażeniu Sybilli dzierżącej w dłoni nadany jej atrybut towarzyszy niewielkich rozmiarów scena figuralna w tle. Każde z przedstawień opatrzone jest odrębną inskrypcją, a jego znaczenie jest alegoryczne.

• Sybillę Cymeryjską (Cimmeria) trzymającą w dłoni księgę i gałązkę laurową, zaś w tle umieszczono scenę Zwiastowania, inskrypcja głosi „Król, którego ofiarował Bóg / Będzie napojony mlekiem przez Dziewicę”
• Sybillę Tyburtyńska (Tiburtina) wskazującą na gwiazdę, a w tle widzimy scenę Bożego Narodzenia, powyżej zaś inskrypcję: „W Betlejem wschodzi gwiazda / I jest sławiony w Nazarecie”
• Sybillę Erytrejską (Erythraea) z barankiem w ramionach i sceną karmienia dzieciątka w tle, tekst inskrypcji głosi: „Na sianie będzie leżał Baranek Boży /Zrodzony z hebrajskiego plemienia”
• Sybillę Perską (Persica) z księgą w dłoni oraz Marią z Dzieciątkiem depczącą węża w tle. Zapis głosi: „Zbawiciel pogan i pasterz dusz / Zdepcze głowę węża”
• Sybillę Delficką (Delfica) z dzwonem i sceną pokłonu Trzech Króli. Inskrypcja głosi: „Gwiazda, która pogański lud tu wiedzie / Daruje Mu złoto, kadzidło i mirrę”
• Sybillę Helespontyjską (Hellespontica) z gałązką róży w dłoni i sceną ofiarowania w świątyni oraz inskrypcją: „Bohater z rodu judejskiego / Przyniesie zbawienie całemu światu”
• Sybillę Agrypińską (Agrippa) w pióropuszu i z berłem zdobnym w pióra. W tle obserwujemy scenę, gdzie Chrystus rozświetla niebo, a powyżej słowa proroctwa: „Ten, który jest Synem Bożym sam jest Bogiem / Będzie cierpieć ubóstwo, szyderstwo i drwiny”
• Sybillę Samijską (Samia) z gałązką palmową i koroną cierniową u dłoni oraz urną u stóp. W tle widzimy scenę ukrzyżowania i tekst inskrypcji: „Ty Żydzie: nienawidzisz tego, który ci zbawienie ofiaruje, / Cierniem koronowany, raniony, żółcią napojony”
• Sybillę Libijską (Libyca) z gałązką laurową i zerwanym łańcuchem, w tle przestawienie zstąpienia do otchłani i wierszowany napis: „Król życia swą ręką rozerwie / Okowy śmierci”
• Sybillę Kumańską (Cumana) ukazaną z krzyżem i sceną zmartwychwstania w tle. Inskrypcja to: „Przychodzi Dziewica, jej Syn zmartwychwstaje, / Kończy się wojna, pokój nastaje”
• Sybillę Europejską (Europaea) oraz Salvator Mundi z proroctwem „Ubogi i wzgardzony Bóg przyjdzie na świat, / Lecz mimo to go oświeci”
• Sybillę Frygijską (Phrygia) z płonącą pochodnią i sceną Sądu Ostatecznego. Wierszowane proroctwo to w tym przypadku: „Róg pański zabrzmi w powietrzu / I przed sąd powoła świat”

Kuratorka: Monika Konca

Opracowanie graficzne: Julia Bardziejewska 

Redakcja: Ola Halicka

Działania towarzyszące: Wiktoria Maniecka

Promocja: Monika Czajkowska-Kostka, Monika Bodnar

Komunikacja: Marta Korga-Bistram

Tłumaczenia: Małgorzata Talarczyk

Montaż wystawy: Arkadiusz Marcinkiewicz, Jakub Wszołek