„Marek Dzienkiewicz. Twórczość z lat 1973-2024”. Wystawa w Pałacu Czapskich

„Dlaczego uprawiam abstrakcję? Bo ona nigdy nie jest całkiem abstrakcyjna. Uważam, że każdy zestaw form i kolorów jednak coś „przypomina”. Wiem, że mamy te skojarzenia i symbole zapisane
w pamięci. Często w malarstwie, tak jak w poezji, efekt niedopowiedzenia jest lepszy, bo pozwala na własną interpretację przez odbiorcę.

Te archetypy form, kolorów i fenomenów światła mogą zamykać, ograniczać odbiór, ale jeżeli dają pozytywne skojarzenia – stają się potrzebne.  Ogród mojej babci, znane jezioro, góry w słońcu, spacery nad rzeką, miasteczko wśród pól… – te pamiątki nosimy w sobie i cieszę się, że w moim malarstwie kryją się ich reminiscencje” – wyznaje Marek Dzienkiewicz w tekście „Moja droga artystyczna”.

Kluczowe znaczenie dla ukształtowania się drogi twórczej Dzienkiewicza, konsekwentnie operującej formami abstrakcyjnymi, miały inspiracje konstruktywizmem i minimal art. W pierwszej fazie twórczości (do końca lat 70.), artysta malował obrazy i wykonywał gobeliny o geometrycznych wzorach. Z czasem jego prace zaczęły łączyć środki malarstwa, tkaniny i rzeźby oraz nabierać przestrzenności. Dzienkiewicz już w 1973 roku ustalił, że nie będzie realistą. Jego dziedziną stała się geometria i rytmiczne podziały płaszczyzn. Zgodnie z tymi założeniami malował i wykonywał gobeliny do 1977 r.

„Inspirowały mnie takie nurty jak op-art, minimal art; zawsze ciągnęło mnie do geometrii. Początkowo kompozycje były oszczędne, ale nie ascetyczne. Uwierzyłem, że abstrakcja nie musi wyrzekać się koloru. Miałem też szczęście, że w moich poszukiwaniach nigdy nie straciłem kontaktu i odniesień do tradycji. Trzymanie się ciągłości sztuki to drugi ważny powód mojej pracy; jeżeli wynalazek – to odnoszący się do podobnych dzieł poprzedników” – pisze artysta w tekście „Moja droga artystyczna”.

Następnie powstawały kolejne serie obiektów, rzeźb, przeplotów, reliefów i prototypów, będących układami zaprogramowanymi z różnorodnych modułów. Była to swoista fascynacja nietypowymi materiałami, takimi jak: sklejka, korek, pasy parciane czy tekturowe rury. Chodziło o szukanie takich układów form, które prowokowały jednorodne struktury do przeobrażeń, czyli samoistnego skręcania, odchylania się lub uwypuklania. W tych seriach prac ważną rolę odgrywały procesy rozbudowywania dzieł, paralelne do tworzenia form przez przyrodę. Inżyniersko-konstruktorskie pasje artysty doszły do głosu w wykonywanych po roku 1990 rzeźbach z pasów i tekturowych rurek, które „naśladowały” kształty pojazdów, łodzi.

„Zanim – po kilku latach – przeszedłem do modularnych obiektów przestrzennych, szukałem uniwersalnych metod podziału płaszczyzny. Łuki o promieniach równych bokom prostokąta obrazu zakreślane wewnątrz jego formatu były próbą porządkowania kompozycji rytmem podobnych form i figur. Ponieważ nie „zaraziłem” się postkubizmem ani postimpresjonizmem, mogłem inspirować się czymś innym, np. kodami w przyrodzie. Jeżeli geometria podziałów przypominała te kody z natury, to przez małe zmiany w założeniach, mogłem udoskonalać systemy kompozycyjne” – wyjaśnia artysta.

W następnej dekadzie Dzienkiewicz powrócił do klasycznych środków malarskich i pozostaje im wierny do dziś. Rok 2001 zaowocował kilkoma kompozycjami malarskimi, które – pomimo abstrakcyjnego układu form – miały wyraźną inspirację rzeczywistością i w tym sensie można je zaliczyć do malarstwa przedstawiającego.

Przez ostatnich 20  lat coraz bardziej kolor i stwarzany kolorem nastrój dominowały, a podkład konstrukcyjny – czyli podział i geometria – przyjmowały rolę „rusztowania” do wypowiedzi coraz bardziej emocjonalnych w kolorze i w formie. Obecnie powstające układy zróżnicowanych figur dążą do opowiadania przez każdy obraz swej odrębnej historii.

„ (…) Muszę przyznać, że tkanina (którą studiowałem od 1972 r.), miała wpływ na moją fascynację kolorem. Dywany miewają bardzo intensywne kolory, a większą ilość kolorów daje się pogodzić poprzez ich uporządkowanie geometrią. Mozaika i witraż, podobnie jak dywan, to też układanki, ale i zarazem rozgrywki. Realność użytych materiałów skierowała mnie do poprawiania relacji kolorów w obrazie, tak żeby dominowała gra kolorów” – przyznaje artysta w tekście „Moja droga artystyczna”.