„Psychociała, nie figury”. Konferencja wokół Marii Jaremy
W dniach 15 – 17 września 2023 roku w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie odbędzie się trzydniowa konferencja naukowa poświęcona jednej z kluczowych artystek awangardowych – Marii Jaremie. Konferencji towarzyszy prezentacja dzieł Jaremianki oraz prac artystek zainspirowanych jej twórczością. Wykładowczyni WBASK warszawskiej ASP – dr hab. Luiza Nader wygłosi referat „Wojna. Marii Jaremy odpowiedź okrucieństwu”.
Maria Jarema i artystki: Sarah Crowner, Zuza Golińska, Sandra Korzeniak, Marta Malikowska, "Pavilionesque"
W Muzeum nad Wisłą będzie można zobaczyć kilkanaście dzieł Marii Jaremy, a także pracę Sary Crowner inspirowaną kurtyną projektu Jaremianki oraz interwencję rzeźbiarsko-sceniczną Zuzy Golińskiej, która nawiązuje do niezrealizowanego projektu scenografii do baletu Piotra Perkowskiego „Swantewit” z 1947 roku.
Aktorki Marta Malikowska i Sandra Korzeniak odczytają teksty Jaremy. W programie jest także performatywne działanie wokół publikacji „Pavilionesque”, artystycznego magazynu założonego przez Paulinę Ołowską, w którym artystka opracowuje niepublikowane wcześniej materiały archiwalne związane z teatrem, performansem i marionetkarstwem.
Interdyscyplinarne spojrzenie na twórczość Marii Jaremy
Przez trzy dni publiczność Muzeum będzie miała okazję wysłuchać wystąpień i dyskusji międzynarodowego grona historyczek sztuki, kulturoznawczyń, badaczek literatury i kuratorek, które zaprezentują interdyscyplinarne spojrzenie na twórczość Marii Jaremy.
W konferencji wezmą udział: Jana Baumann, Susan Best, Andrij Bojarov, Éric de Chassey, Agnieszka Dauksza, Barbara Ilkosz, Dorota Jarecka, Dana Kavelina, Joanna Kordjak, Iwona Kurz, Natalia Malek, Joanna Mytkowska, Luiza Nader, „Pavilionesque”, Agata Pyzik, Natalia Sielewicz, Tomasz Szerszeń, Matylda Taszycka, Klara Kemp-Welch, Iris Müller-Westermann, Julia Bryan-Wilson, Hanna Wróblewska.
Maria Jarema (1908-1958)
Malarka, rzeźbiarka, komentatorka sztuki, aktywistka, współzałożycielka Grupy Krakowskiej i teatru Cricot, autorka scenografii teatralnych, kostiumów, kukiełek, lalek, projektów pomników, autorka okładek książkowych i aktorka. To jedna z najważniejszych artystek polskich XX wieku, świadoma uczestniczka europejskiej awangardy i czołowa reprezentantka polskiego środowiska lewicowego.
Wspierała inicjatywy robotnicze lat 30. i konsekwentnie angażowała się w działania ruchu antyfaszystowskiego. Była jedną z pionierek postępu emancypacyjnego.
Działania artystyczne Jaremy przez lata pozostawały na uboczu zainteresowania historyków sztuki i nie były oczywistym źródłem inspiracji dla kolejnych pokoleń artystów. Status dorobku Jaremianki domaga się ponownej dyskusji. Prowokuje też pytania o to, jak przywracać do sfery publicznej dorobek lewicowych artystek z Europy Wschodniej, które walczyły nie tylko o autonomię sztuki, ale też jej społeczne zaangażowanie.
"Psychociała, nie figury"
„Podczas konferencji „Psychociała, nie figury” przyjrzymy się pionierskiej działalności Marii Jaremy z perspektywy koncepcji historii potencjalnych – odchodzenia od wielkich, mocnych narracji o „całych” społecznościach i „generalnych” tendencjach estetycznych. Jest to sposobność, by dostrzec w archiwach obiekty o niejednoznacznym statusie, niepasujące do kanonów, by badać zjawiska niepozorne, śledzić długofalowe wpływy i odtwarzać możliwe relacje.
Zapytamy więc nie tylko o to, jak praktyki artystyczne Jaremianki lokują się w wizualnym kanonie awangardy, ale też sprawdzimy, co może się wydarzyć, gdy uznamy jej sztukę za przewodniczkę po nieco innej opowieści o awangardzie i emancypacji.
Z tych względów niezbędna jest refleksja nad aktywizmem Jaremianki i stale podnoszonymi przez nią postulatami politycznymi. Namysłu domaga się też jej działalność społeczna: troska o wolność psychocielesną, seksualną, prawną i ekonomiczną kobiet; wyczulenie na sprawy osób wykluczonych, czynny sprzeciw wobec cenzury i presji wizualnych kodów socrealizmu.
Sztuka Jaremy, choć najczęściej nie przedstawia tych postaw wprost, pośrednio świadczy o skali zaangażowania artystki – jej prace rejestrują afektywne spięcia i powiązania niejednorodnej wspólnoty, prowokują odbiorcę do zajęcia pozycji.
Nie są metaforami, ilustracjami czy komentarzem. Nie ukazują abstrakcyjnych figur, ale konkretnie zorientowane gesty. Prowokują do działania.
Idąc za tropem Jaremianki-przewodniczki spróbujemy spojrzeć na sztukę regionu Europy Wschodniej tak, jak gdyby nie doszło do wyparcia ideałów i praktyk przedwojennej i tuż powojennej lewicy.
Czy patrząc na działalność Marii Jaremy i Grupy Krakowskiej możemy wyobrazić sobie przyszłość Polski zaangażowanej, niefaszystowskiej, nienacjonalistycznej?” – pytają organizatorzy wystawy?
Co, gdzie, kiedy
„Psychociała, nie figury”. Konferencja wokół Marii Jaremy
Kuratorki: Agnieszka Dauksza i Natalia Sielewicz.
Maria Jarema oraz artystki biorące udział w wydarzeniu:
Sarah Crowner, Zuza Golińska, Sandra Korzeniak, Marta Malikowska, „Pavilionesque”
W konferencji udział biorą: Jana Baumann, Susan Best, Andrij Bojarov, Éric de Chassey, Agnieszka Dauksza, Barbara Ilkosz, Dorota Jarecka, Dana Kavelina, Joanna Kordjak, Iwona Kurz, Natalia Malek, Joanna Mytkowska, Luiza Nader, „Pavilionesque”, Agata Pyzik, Natalia Sielewicz, Tomasz Szerszeń, Matylda Taszycka, Klara Kemp-Welch, Iris Müller-Westermann, Julia Bryan-Wilson, Hanna Wróblewska
Konferencja odbędzie się w języku polskim i angielskim z zapewnieniem tłumaczenia symultanicznego na oba języki.
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie
ul. Wybrzeże Kościuszkowskie 22
15 – 17 września 2023
Partnerzy: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Fundacja Dialogu im. Konstantego Puzyny
Współpraca medialna: „Pavilionesque”, Magazyn „SZUM”
