Do 20 października 2023 roku w Centrum Spotkania Kultur w Lublinie można oglądać wystawę prac znakomitego rysownika, plakacisty, grafika, twórcy ilustracji książkowej i prasowej, poety i profesora Akademii sztuk Pięknych w Warszawie – prof. Janusza Stannego – „Dzieciaki. Janusz Stanny. Ilustracje”. Kuratorkami wystawy są dr Monika Chrabąszcz-Tarkowska i związana z wydziałem Sztuki Mediów ASP w Warszawie, córka artysty – dr Katarzyna Stanny. Wydarzenie odbywa się w ramach Międzypokoleniowego Festiwalu Literatury Dziecięcej „Ojce i Dziatki”, którego organizatorem jest Fundacja Czas Dzieci.
O wystawie
Wystawę otwiera praca prof. Janusza Stannego z przełomu lat 40. i 50., złożona w teczce na Wydział Grafiki warszawskiej ASP w 1951 roku. Na wystawie zaprezentowano osiemdziesiąt ilustracji Stannego z lat 70. 80. i 90. do książek Danuty Wawiłow, Tadeusza Śliwiaka, Joanny Papuzińskiej i Anny Onichimowskiej.
Prezentowane są również późniejsze ilustracje artysty do powieści i poezji wydawanych przez Naszą Księgarnię, Ruch i inne wydawnictwa oraz plakaty, w których motywem przewodnim jest dziecko oraz książki w całości zaprojektowane przez artystę, niekiedy także przez niego napisane.
Najstarszym i największym eksponatem jest plakat z 1970 roku zdobiący ściany paryskiego metra, który reklamuje biuro podróży Orbis. „Dzieciaki. Janusz Stanny. Ilustracje” to pierwsza tak obszerna prezentacja ilustracji dla dzieci zmarłego w 2014 roku prof. Janusza Stannego.
„Jednorodny styl artysty nie zamyka się w jednej wybranej technice – mamy tu proste, lapidarne szkice flamastrami oraz niezwykle malarskie, wielowarstwowe prace”– mówią kuratorki.
Dziecko – odbiorca i bohater
Fot. Katarzyna Stanny
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 1
Fot. Katarzyna Stanny
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 2
„Należy strzec w dziecku poetyckiego spojrzenia na świat” – twierdził Stanny w wywiadzie dla Polskiego Radia z 1981 roku. Do tego zdania sprowadzał najważniejsze założenia swojej twórczości dla najmłodszych.
Wieloletni kierownik Pracowni Ilustracji na warszawskiej ASP to właśnie dziecko uczynił podstawowym odbiorcą swojej sztuki. Podejmował liczne wyprawy do przedszkoli, gdzie upewniał się, że język jego artystycznej wypowiedzi jest zrozumiały dla małych odbiorców.
Dziecko, to nie tylko najważniejszy odbiorca, ale i bohater w twórczości rysownika. Motyw dziecięcej postaci pojawia się w wielu ilustrowanych przez Stannego książkach. „Staram się możliwie bogato interpretować tekst (…) a to wszystko między innymi po to, żeby dziecko miało tę krainę baśni, w której się może znaleźć – w której może się bawić” – mówił rysownik.
„Dzieci Stannego to indywidualności – jedne noszą kucyki, inne warkocze, czasami grzywka opada im aż na oczy, a niekiedy patrzą przez grube szkła okularów. Towarzyszą im przedmioty, zwierzęta oraz rośliny – ciężkie tornistry, parasole, grube koty, ptaki, konie i kapelusze pełne kwiatów. Ten dziecięcy świat wykreowany przez artystę jest kolorowy i niebanalny, intryguje, wciąga w głąb, zatrzymuje i porusza. Widzimy tu kunszt artysty oraz jego doskonały warsztat, jednak zawsze okraszone niepoprawnym optymizmem i poczuciem humoru” – mówią kuratorki wystawy.
„[...] Znany z perfekcjonizmu artysta, najczęściej długo szukał ostatecznego ujęcia danej postaci, generując po drodze cały szereg wersji wstępnych, szkicowych, nieskończonych. Przeglądając archiwum rodzinne Stannych, napotykamy na ciekawe studia dziecięcych sylwetek – rozmaite sytuacje, pozy i emocje malujące się na buźkach chłopców i dziewczynek dowodzą ciekawości i skrupulatności z jaką podchodził Stanny do każdej swojej postaci. Szczególnie interesujące wydają się przedstawienia dziecięcych stanów emocjonalnych, czasami mistrzowsko oddane przy pomocy zaledwie kilku kresek. Mamy tutaj cały kalejdoskop przeżyć i uczuć: złość, smutek, radość, nudę, obrazę. Nie ma natomiast oceny i moralizatorstwa – w świecie Stannego każda dziecięca emocja ma swoje miejsce, jest zauważona i ważna” – stwierdzają dr Monika Chrabąszcz-Tarkowska i dr Katarzyna Stanny.
Prof. Janusz Stanny
Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli tzw. Polskiej Szkoły Ilustracji, a także Polskiej Szkoły Plakatu. Poeta, twórca filmów animowanych, rysownik satyryczny. Wieloletni profesor Pracowni Ilustracji na warszawskiej ASP oraz łódzkiej AHE. Laureat nagród za opracowania książkowe w Polsce i na świecie.
Stworzył wybitne ilustracje do ponad 200 książek, m.in do „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, „Biblii”, bajek La Fontaine’a, „Don Kichota”, baśni Andersena oraz wiele okładek i autorskich książki dla dzieci, m.in. „Baśn o królu Dardanelu”, „O malarzu rudym jak cegła” i „Koń i kot” (1961). W 2011 roku w serii „Mistrzowie ilustracji” wydawnictoa Dwie Siostry wydano książkę Antoniego Marianowicza pt. „Raz czterej mędrcy…” z ilustracjami Stannego.
Janusz Stanny publikował swoje prace na łamach „Gazety Wyborczej”.
Kuratorki wystawy
dr Monika Chrabąszcz-Tarkowska – projektantka grafiki i fotografka. Doktor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (dyplom na Wydziale Form Przemysłowych w Pracowni Projektowania Komunikacji Wizualnej).
Zajmuje się identyfikacją wizualną, brandingiem oraz projektowaniem layoutu czasopism i książek. Asystentka na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego, gdzie prowadzi Pracownię komunikacji wizualnej.
dr Katarzyna Stanny – absolwentka Wydziału Grafiki ASP w Warszawie, studiów podyplomowych w Instytucie Historii UW oraz Instytutu Francuskiego w Warszawie. Zawodowo związana z Wydziałem Sztuki Mediów Warszawskiej ASP, gdzie od 2009 roku prowadzi Pracownię obrazowania dla mediów. Pracuje dla Polskiej Akademii Nauk, zajmuje się grafiką użytkową, fotografią i pracą naukową.
Współpracowała ze Swarovski Elements. Prace prezentowała na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych malarstwa, grafiki, fotografii, ilustracji i biżuterii oraz na blisko stu wystawach zbiorowych w Polsce, Francji, Niemczech, Luksemburgu i Chinach. Laureatka wielu ogólnopolskich nagród i wyróżnień, w tym nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za szczególne osiągnięcia w pracy artystycznej i dydaktycznej (2014) oraz nagród Rektora ASP w Warszawie (2015 i 2019).
Stypendystka Funduszu Popierania Twórczości im. Andrzeja Szczypiorskiego (2019 i 2020). Członkini Zarządu ZAiKS-u oraz Rady Ekspertów Ośrodka Dialogu i Analiz Thinktank.
