“SKUTKI UBOCZNE”. Wystawa / pokaz

Zwykle przez skutki uboczne rozumie się niepożądane działanie leku, choć z samego wyrażenia takie znaczenie wprost nie wynika. Zdarza się, że skutki uboczne są korzystne, jak w przypadku Viagry czy tabletek antykoncepcyjnych. Maladyczne konotacje eksplorują w swoich pracach Marta Mazurek, Marta Krupa, Agata Groszek i Bartosz Kokosiński.

Skutki uboczne mogą wystąpić nie tylko w obszarze medycyny, lecz także w innych dziedzinach, zjawiskach naturalnych czy społecznych. Przykładowo, wybuchy wulkaniczne mogą mieć pozytywne skutki, takie jak tworzenie żyznych gleb, dostarczanie składników mineralnych czy kreowanie unikalnych ekosystemów. Środowiskowe konotacje mapuje w swoich fotograficznych notatkach ze spacerów Stanisław Wójcik. O relacjach interpersonalnych opowiada natomiast, oddziałująca także na nasz zmysł powonienia, rzeźba Agaty Popik.

Henryk Gostyński i Julia Grygiel koncentrują się na momencie przekraczania siebie, swojej cielesności. O przemianie, lecz nie z perspektywy ego, lecz w obszarze materii, opowiada etiuda Moniki Mamzety. Natomiast Małgorzata Widomska zaprasza nas do gry. Od osób uczestniczących zależeć będzie co jest celem, a co przypadkowym rezultatem tych interakcji.

Według koncepcji Hansa Selye’go, istnieje „pozytywny stres”, który może mobilizować do działania i zwiększać motywację. Oddziaływanie zjawisk pogodowych jest punktem wyjścia realizacji Jagody Janiszewskiej. Czy wykreowany przez artystkę obiekt reprodukuje, czy też romantyzuje stresujące doznania?

Skutki uboczne mają także implikacje etyczne. Efekt Knobe’a z dziedziny filozofii działania, polega na tym, że ludzie chętniej przypisują komuś intencjonalność, kiedy skutek uboczny jego działania ma charakter negatywny. W myśl etycznej zasady podwójnego skutku, w sytuacji, gdy nasze działanie powoduje dwa różne skutki (główny i uboczny), po spełnieniu pewnych dodatkowych warunków, dopuszczalne jest sprawienie zła w postaci urzeczywistnienia skutku ubocznego, jeśli tylko zaistnienie owego skutku jest przez nas przewidywane i dopuszczone, lecz – niezamierzone.

Jak bardzo kontrowersyjny jest to temat widać na poniższym przykładzie: Czy podejmując decyzję o zrzuceniu bomby atomowej na Hiroszimę i Nagasaki, Harry Truman mógł powziąć zamiar skrócenia wojny i nie powziąć jednocześnie zamiaru zamordowania cywilów? Czy zrzucając bombę, Truman zamierzał zabić niewinnych, a może tylko przewidywał ich śmierć, mając na celu wyłącznie zakończenie wojny i traktując śmierć niewinnych jako przykry i niechciany uboczny efekt zrzucenia bomby na cywilne miasto?

Czy cel uświęca środki? Pytanie to nie traci na aktualności i ożywa zarówno w codziennym życiu, jak i w obliczu wszystkich konfliktów zbrojnych (np. wojen w Ukrainie i w Strefie Gazy). Z zagadnieniem tym mierzy się Sebastian Murza w swoim zapisie wideo opowiadającym o opiece nad babcią – pracy, która świadomie nawiązuje do „Obrzędów intymnych” Zbigniewa Libery. Bezpośrednio do konfliktu w strefie Gazy odnosi się natomiast w swojej interaktywnej instalacji Gosia Kołdraszewska.

Żyjemy w świecie nadprodukcji. Dotyczy to zarówno rzeczy, jak i treści. Czyż nie właśnie wskutek świadomości owego nadmiaru Katarzyna Sobczuk postawiła swój kolejny wideo-pomnik prokrastynacji?

Wojciech Gilewicz z właściwym sobie wyczuleniem na relacyjność i otoczenie, zgrupował i połączył swoją pracę z obiektami Tomasza Ciecierskiego, Dominiki Drosio, Mikołaja Kowalskiego i Anny Orbaczewskiej. Wszystkie te artefakty gloryfikują proces i jego pozostałości, resztki.